Banja Luka | 27. 02.2019. god.

• Pravo intelektualne svojine dijeli se u dvije grupe: pravo industrijske svojine koja obuhvata pronalaske (patente), žigove, industrijski dizajn, oznake geografskog porijekla, pravo suzbijanja nelojalne konkurencije, poslovnu tajnu i biljne sorte i autorsko pravo i prava srodna autorskom pravu.
• Autorsko pravo obuhvata književna i umjetnička djela kao što su romani, pjesme, pozorišni komadi, filmovi, muzička djela, umjetnička djela kao što su crteži, slike, fotografije i skulpture, te arhitektonski dizajn.
• Prava srodna autorskom pravu obuhvataju prava izvođača na njihova izvođenja, proizvođača fonograma na njihove snimke i radio-difuznih organizacija na njihove radijske i televizijske programe.
• Krivično-pravna zaštita ima posebno značajnu ulogu u zaštiti prava intelektualne svojine, a po svojoj prirodi ujedno je i najefikasniji vid zaštite.
• Nivo pravne zaštite autorskih i srodnih prava u BiH podignut je na visinu koju zahtijeva evropski pravni poredak.
• Predviđena je dvostruka pravna zaštita za autore i nosioce autorskih i srodnih prava - građanskopravna i krivičnopravna.
• Krivičnopravna zaštita autorskog i srodnih prava uključena je u Krivični zakonik Republike Srpske u Glavi XXI pod nazivom Krivična djela protiv privrede i platnog prometa i to kroz krivično djelo Neovlaštena upotreba tuđeg poslovnog imena i druge posebne oznake robe ili usluga (član 260.), te inkriminacijama koje predviđa Krivični zakon BiH u kome Glava XXI pod nazivom Krivična djela povrede autorskih prava, reguliše ovu oblast.
• Glava XXI Krivičnog zakona BiH sadrži ukupno pet krivičnih djela (Zloupotreba autorskih prava, Nedozvoljeno korištenje autorskih prava, Nedozvoljeno korištenje prava proizvođača zvučne snimke, Nedozvoljeno korištenje prava radiodifuzije i Nedozvoljena distribucija satelitskog signala) a njihovo uvođenje u naše krivično zakonodavstvo rezultat je neophodnosti usklađivanja domaćeg krivičnog zakonodavstva sa brojnim međunarodnim instrumentima kojima se države potpisnice obavezuju da će na krivičnopravnom planu preuzeti odgovarajuće mjere kojima će se osigurati zaštita autorskih prava (inkriminacije su usklađene sa odredbama domaćeg zakonodavstva koje se odnose na zaštitu autorskih prava i to prije svega sa Zakonom o autorskom pravu i srodnim pravima).
• Sva krivična djela iz ove glave zakona su blanketnog karaktera, što znači da je za objašnjenje njihovih osnovnih obilježja potrebno izvršiti uvid u domaće i međunarodne propise koji se odnose na zaštitu autorskih i srodnih prava.
• Umišljaj je jedini oblik krivice kod ovih krivičnih djela jer nije predviđena odgovornost za nehatno počinjenje ovih krivičnih djela.
• Kod većine ovih krivičnih djela predviđena je obavezna primjena mjere bezbjednosti oduzimanja predmeta a takođe je u zakonu izričito propisano da će se predmeti koji su bili namijenjeni ili upotrijebljeni za počinjenje nekog od ovih krivičnih djela ili koji su nastali njihovim izvršenjem oduzeti i uništiti.
• Važno je znati da je na skoro svim proizvodima, koji u sebi sadrže autorsko pravo ili predmet drugog srodnog prava ili prava intelektualne svojine, jasno označen vlasnik tog prava i postoji upozorenje da je neovlašćeno korišćenje kažnjivo po zakonu.
• Nelegalno preštampavanje, presnimavanje, umnožavanje, iznajmljivanje i prodaja zaštićenih autorskih djela (knjiga, filmova, muzičkih djela, kompjuterskih programa i dr) pričinjava ogromnu štetu, ne samo vlasnicima autorskih prava, producentima, distributerima, već i Budžetu Republike Srpske za iznos neuplaćenog poreza na promet i drugih dažbina koje predstavljaju javni prihod.